گزیده ای از کتاب منتهی الآمال
تاریخ امام دهم و بدر باهر ، ابوالحسن الثالث مولاناالهادی امام علی النقی علیه السلام
تاریخ ولادت اسم و کنیه آن حضرت
نام : علی ، کنیه : ابوالحسن و بخاطر آنکه امام رضا علیه السلام و امام کاظم علیه السلام ابوالحسن داشتند ایشان را ابوالحسن الثالث گویند.
القاب : نقی ، هادی ، نجیب ، مرتضی ،عالم ، فقیه ، ناصح ، امین ، مؤتمن ، طیب و متوکل گویند. نقی و هادی از همه مشهورتر است . امام لقب متوکل را مخفی می کرد به جهت آنکه اسم خلیفه متوکل بود .
سن امامت 8سالگی .
تاریخ شهادت سوم رجب سال 254هجری
زمان و محل تولد : مشهورترین روایت در مورد تولد ایشان نیمه ذی حجه سال 212 در حوالی مدینه ، موضعی به نما «صُربا»
سن شهادت: 42سالگی
مدت امامت :34سال
تعداد فرزندان:5
پدر بزرگوار ایشان امام نهم امام جواد علیه السلام ومادر ایشان سمانه مغربیه معروف به سیده می باشد.
شمایل حضرت : متوسط القامه ، روی سرخ و سفید ، گونه های اندک برآمده ، چشم های فراخ ، ابروهای گشاد.
مختصری از فضایل ، مناقب و مکارم اخلاق حضرت امام علی النقی علیه السلام
اول:امام همیشه برای طهارت از آب سرد استفاده می کرد . یک شب که هوا سرد بود
به غلام خود فرموده بودند که برای وضویش آب آماده نماید . غلام فراموش می کند . زمانی که امام برای نماز بیدار شدند غضبناک غلام خودرا صدا زدندو به او گفتند که مگر نمی دانی من برای طهارت از آب سرد استفاده می کنم ، پس چرا آب گرم گذاشتی ؟ غلام گفت من بکلی فراموش کرده بودم که آبی برای شما آماده کنم! من این سطل آب را آنجا نگذاشتم . امام فرمود الحمدلله این از طرف خداست و ما عطای خدا را رد نمی کنیم.
دوم: درباریان متوکل زمانی که امام علیه السلام وارد منزل متوکل می شد به ایشان بسیار خدمت می کردند ، در حدی که پرده را برایش کنار می زدند تا برای ورود و خروج مشکلی نداشته باشند. متوکل به درباریان دستور داد که به امام علیه السلام خدمت نکنند و حتی پرده را برایشان کنار نزنند. بعد از آنکه امام علیه السلام به منزل متوکل رفت و درباریان برایشان پرده را کنار نزدند زمان ورود و خروج به فرمان خدا باد پرده را کنار می زد.
سوم: جماعتی بر در خانه متوکل حضور داشتند . مطمئن بودند که امام هادی علیه السلام از آنجا رد می شوند. همه از اسب پیاده شدند ، عده ای گفتند : او که از ما برتر نیست ، ما پیاده نمی شویم . زمانیکه امام علیه السلام تشریف آوردند همه کسانی که گفتند پیاده نمی شویم با حالت ذلیلانه ای پیاده شدند ، و گفتند : به خدا سوگند نتوانستیم خودداری کنیم و بی اختیار این کار را کردیم.
دلائل و معجزات حضرت امام هادی علیه السلام
اول: ابوهاشم جعفری نقل می کند : وقتی فقر بر من شدت گرفت خدمت امام علیه السلام شرفیاب شدم . امام فرمود: ابوهاشم کدام نعمت ها را خدا به تو عطا کرده ؟ ابوهاشم گفت: ندانستم چه بگویم. امام فرمود: ایمان را به تو روزی کرد؛ پس به سبب آن بدن تو را بر آتش جهنم حرام کرد ، و به تو عافیت داد تا او را اطاعت کنی و با عطای قناعت، آبروی تو را حفظ کرد.
دوم: ابوهاشم جعفری روایت کرد: خدمت امام علیه السلام شرفیاب شدم . ایشان به زبان هندی تکلم می کرد و من نتوانستم درست جواب دهم . امام سنگریزه ای برداشت و مکید،سپس به من داد و من نیز آن را در دهان گذاشتم . بعد از آن من بر 72 زبان مسلط شدم که اولین آن هندی بود.
چند کلمه موجزه منقوله از حضرت هادی علیه السلام
اول: هر که از خود راضی و خشنود شد ، ناراضیان او زیاد می شوند.
دوم: مصیبت شخص صبر کننده یکی است و برای جزع کننده دوتاست.
سوم : بیهودگی ، خوش گذرانی بی خردان و و صفت نادانان است.
چهارم: بیداری خواب را شیرین تر می کند و گرسنگی هم ، پاکیزگی طعام را زیاد می کند.
علت حرکت امام از مدینه به سامرا
امام از ابتدای تولد تا زمانیکه به سامرا رفتند در مدینه زندگی می کردند.
عده ای برای متوکل نامه نوشتند که اگر به مکه و مدینه نیاز داری باید امام را از این جا ببری. والی مدینه اما را بسیار اذیت می کرد و نامه هایی راجع به ان جناب برای متوکل نوشت که موجب خشم متوکل نسبت به امام شد .
امام برای متوکل نامه ای نوشت که حاکم مدینه موجب اذیت ایشان است و آنچه که راجع به ایشان نوشته کذب است . سپس متوکل نامه ای به امام نوشت که حاکم مدینه را عوض کردم و بسیار مشتاق هستم که شما را ببینم و با هرکس از اهل بیت و خانواده که می خواهید به شهر سامرا بیایید که هیچ کس برای من از شما گرامی تر نیست.
اذیت های مخالفان
اول: شخصی به امام عرض کرد که این ستمکاران در همه‌ی امور سعی کرده اند شما را پنهان کنند و ذکر شما را تاجایی پایین بیاورند که محل نزول گدایان و غریبان است . حضرت فرمود: قدر و منزلت ما را نمی دانی کسی را که خدا بالا برد ، بواسطه این کارها پست نمی شود. سپس با دست مبارک خویش به جانبی اشاره کردند و مرا نیز به نگاه کردن به آنجا اشاره نمودند؛ بستانهایی که انواع ریاحین در آن بود وباغ ها دیدم که انواع میوه ها در آن و نهرها که در صحن باغ ها جاری بود و قصرها و حوران و غلامان در آنها مشاهده کردم که نظیر آن را ندیده بودم. سپس حضرت فرمود: ما هرجا باشیم اینچنین مکانی برای ماست.
دوم: مسعودی روایت کرده : امام هادی علیه السلام در خانه متوکل نماز می خواند . یکی از مخالفین گفت تا کی ریاکاری می کنی؟ حضرت با شنیدن این جسارت نمازش را زود تمام کرد و بعد از نماز فرمود: اگر نسبت به من دروغ گفتی خدا تو را از بین ببرد . تا این کلمه را فرمود آن مرد افتاد و جان داد.
شهادت امام هادی علیه السلام
بنا به روایتی متوکل آن حضرت را در سال 243 ه.ق به سامرا طلبیده و مدت اقامت ایشان در سامرا یازده سال و بنا به روایت دیگر 9 سال در سامرا بوده اند. خلفایی که در ایام عمر شریف حضرت زندگی می کردند مأمون ، معتصم، واثق ، متوکل ، منتصر ، مستعین و معتز. شهادت حضرت هادی علیه السلام در ایام معتز بود که به دستور ایشان حضرت را زهر دادند و شهید کردند. بنابر قول شیخ صدوق و بعضی دیگر معتمد عباسی برادر معتز ، آن حضرت را مسموم کرد و در وقت شهادت آن امام غریب، کسی جز امام حسن عسگری علیه السلام نزد بالین آن جناب نبود.