احکام محتضر
مسلمانى که محتضر است (یعنى در حال جان دادن است)، اعمّ از این که مرد باشد یا زن، بزرگ باشد یا کوچک، باید به پشت خوابانده شود، به طورى که کف پاهاى او به طرف قبله باشد
احتیاط واجب آن است که تا وقتى او را از محل احتضار حرکت نداده‌اند، رو به قبله باشد و پس از حرکت دادن او، این احتیاط واجب نیست.
رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمانى واجب است.
اجازه گرفتن از ولىّ او، در اینجا لازم نیست.
مستحب است شهادتین و اقرار به دوازده امام علیهم السلام و سایر عقاید حقّه را به کسى که در حال جان دادن است، طورى تلقین کنند که آن‌را بفهمد.
مستحب است چیزهایى را که گفته شد، تا وقت مرگ تکرار کنند.
مستحب است این دعاها را طورى به محتضر تلقین کنند که بفهمد: اللهم اغْفِرْ لِىَ الْکَثیر مِنْ مَعاصیک وَ اقْبَلْ مِنّى الْیَسیر مِنْ طٰاعَتِکَ یا مَنْ یَقْبَلُ الْیَسیر وَ یَعْفُو عَنِ الْکَثیر اقْبَلْ مِنّى الْیَسیر وَاعْفُ عَنّى الْکَثیر انَّکَ انْتَ الْعَفُوُّ الْغَفُورُ اللهم ارْحَمْنىٖ فَانَّکَ رَحیم.
مستحب است کسى را که سخت جان مى‌دهد، اگر ناراحت نمى‌شود به جایى که نماز مى‌خوانده است، ببرند.
مستحب است براى راحت شدن محتضر، بر بالین او سورۀ مبارکۀ یس، و الصّافات، احزاب، آیة الکرسى، آیۀ 54 سورۀ اعراف (یعنى آیۀ إِنَّ ربَّکم اللّه الذى خلق السّماوات ...) و سه آیۀ آخر سورۀ بقره و بلکه هر چه از قرآن ممکن است خوانده شود.
مکروهات
این امور در مورد محتضر مکروه است:
تنها گذاشتن محتضر.
گذاشتن چیز سنگین روى شکم او.
بودن جُنُب و حائض نزد او.
حرف زدن زیاد نزد او.
گریه کردن نزد او.
تنها گذاشتن زن‌ها نزد او.
لحظات بعد از مرگ
بعد از مرگ این امور مستحب است:
بستن دهان میت، براى این که باز نماند.
بستن چشم‌ها و چانۀ میت.
دراز کردن دست و پاى او.
پوشاندن روى او (با پارچه‌اى و مانند آن).
روشن کردن چراغ در جایى که مرده است (اگر در شب بمیرد).
خبر دادن فوت او به مؤمنین براى شرکت در تشییع جنازۀ وى.
تعجیل در دفن او ولى اگر یقین به فوت او ندارند، باید صبر کنند تا فوت او ثابت شود و نیز اگر میت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدرى دفن را عقب بیندازند که پهلوى چپ او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.